Sayensị Agricultural
Topic: Nhazi ala na mmepe profaịlụ
ọdịnaya
- Nkọwa nke Ala
- Ihe Ndị Na-akpata Mgbapụta Ala
- Usoro nke Ala Formation
Ebumnobi
Na njedebe nke isiokwu a, ndị na-agụ kwesịrị ịbụ ike to:
1. Kọwaa ala.
2. Depụta ma kparịta ihe ndị kpatara ala.
3. Kwurịtara usoro nhazi ala.
4. Kwurịta banyere ihu igwe okwute.
5. Eunmerate usoro aka na nkume weathering.
6. Kwuo ihe anọ bụ isi nke ihu igwe.
7. Depụta usoro kemịkalụ na ihu igwe nke nkume.
Nkọwa nke Ala
Enwere ike kọwapụta ala dị ka ihe na-esighị ike, nke ihu igwe na-ahụ n'elu elu nke elu ala nke ihe ọkụkụ na-eto na ya.
Ihe Ndị Na-akpata Mgbapụta Ala
A na-achịkwa nhazi ala nke ukwuu site na ihe ise bụ:
1. Ihu igwe
2. Ihe ndị nne na nna
3. Ọdịdị elu ala
4. Biotic (ndụ dị ndụ)
5. Oge.
1. Ihu igwe: Ihe ndị dị na ihu igwe dị ka mmiri ozuzo, okpomọkụ, ikuku na nrụgide bụ ihe dị ezigbo mkpa maka nhazi ala.
1. Okpomọkụ: Okpomọkụ na-agbanwe agbanwe na ikpo ọkụ nke okwute na-ebute mgbasawanye na mkpụkọ na-aga n'ihu nke na-emecha na-ebute mgbawa na nkume na n'ihi ya na-agbaji n'ime obere iberibe iji mee ala. Okpomọkụ na-emetụta ọnụego ihu igwe kemịkalụ nke nkume.
2. Mmiri ozuzo: Omume mmiri na-asọ site na mmiri ozuzo na-eme ka nkume na-eji nwayọọ nwayọọ na-eyipụsịa nkume n'oge mbuze na-etolite ala.
Mmiri mmiri ozuzo na-eme ka osisi osisi ndị mgbọrọgwụ ha na-adaba n'ihu nkume, ebe mmiri ozuzo na-ebuga akụkụ nkume mgbe ọ gbasasịrị.
3. Ifufe: Ọsọ ifufe dị n'ọzara na-ebu obere okwute ndị ọzọ na-adakọ ma ọ bụ okwute ndị ọzọ, na-eme ka okwute na-akụrisị obere iberibe ka ọ ghọọ ala.
4. Nrụgide: Nnukwu nrụgide na a Nkume a kogidere nwere ike ime ka nkume dị otú ahụ daa wee gbawaa n'ibe ndị dị nta, na-eme ka e nwee ala.
2. Ihe nne na nna: Ihe ndị nne na nna bụ ihe ndị bụ isi e si emepụta ala. Ha bụ nkume mgbakasị ahụ, sedimentary na nkume metamorphic. Ihe ndị nne na nna na-ekpebi ihe mejupụtara kemịkalụ nke ala a na-emepụta. O nwekwara mineral dị iche iche nke na-akọwa ọdịiche dị na ọmụmụ nke ala nke e si na nke ọ bụla n'ime ụdị dị iche iche pụta. Ihe ndị nne na nna na-ekpebi njirimara anụ ahụ nke ala. Ihe ndị nne na nna siri ike na-emetụta ọnụego nhazi ala.
3. Ihe onyonyo: A na-akpọ ọdịdị ala n'ihe metụtara nkume dị n'okpuru ala nke elu ụwa dị ka topography. Ya bụ, topography bụ:
1. Ọdịdị nke ala nke na-emetụta mmegharị na oke mmiri n'ime ala.
2. Mkpọda ala ugwu nke na-akwado mbuze ma na-akwado nhazi ala.
3. A Ala dị larịị na-ekpughe elu ahụ dum ka ihe ndị metụtara gburugburu ebe obibi nha anya ya mere na-egbu oge nhazi ala.
4. Ọtụtụ ala e guzobere na ndagwurugwu karịa n'elu ugwu.
4. Ihe ndị na-akpata ihe ndị dị ndụ (dị ndụ) Ọrụ nke ihe ndị dị ndụ na-enyere aka mee ka usoro nhazi ala dị ngwa ngwa.
1. Termite, earthworm, òké na-agwakọta mineral na organic okwu ọnụ, nke a na-eme ka e nwee ala.
2. Ha na-ekwekwa ka mmiri na ikuku banye n'ime ala nke na-emecha were okwute meghachi omume na-eme ka ha daa n'ala.
3. Ihe ndị mmadụ na-eme n'oge ịkọ ugbo na ọrụ ugbo ndị ọzọ na-enye aka na-agbaji okwute n'ime obere iberibe iji mepụta ala.
4. Ụmụ obere ụmụ nje na-emekwa ka ikuku ikuku na mmiri na-eme ka ọ dịkwuo mma. Nke a na-akwalite ihu igwe na nke anụ ahụ.
5. Microbes na-enyere aka na decomposition nke organic okwu na ala.
6. Ha na-emetụta ihe ndị dị n'ime ala.
5. Oge: Oge na-ekerekwa òkè dị mkpa na nhazi ala. Ọ na-ewe a ogologo oge maka ala tozuru okè ka e kpụrụ.
1. Ọ na-ewe a ogologo oge maka obere iberibe nkume na-akụrisị n'ime ọka nke ala.
2. Ọ na-ewekwa a ogologo oge maka osisi na-ere ure wee ghọọ akụkụ nke ala.
3. Ọ na-ewe oge maka mmiri ozuzo iji wepụ chlorides, sulphates na carbonates site na ala.
4. Ọ na-ewe a obere oge na e guzobere akabeghị aka ala.
5. Oge na-ekpebi ma ala a na-etolite nke ọma.
Usoro nke Ala Formation
Usoro nhazi ala bụ akpọ Ihu igwe. A kọwawo ihu igwe dị ka mgbakasị ma ọ bụ na-akụda nkume n'ime obere iberibe iji mepụta ala n'okwu ndị ọzọ, a pụkwara ịkọwa ihu igwe dị ka nkwụsị nke oke nkume (mbadamba nkume) n'ụdị dị mfe site n'aka ndị na-ahụ maka usoro anụ ahụ, kemịkalụ na ndu. .
Usoro nhazi ala gụnyere:
1. Usoro anụ ahụ
2. Usoro ọgwụ
3. Usoro ndu
1. Usoro anụ ahụ: Ndị nnọchianya nke ihu igwe anụ ahụ bụ okpomọkụ, ice, ifufe, mmiri na nrụgide.
1. Okpomọkụ: Igwe ọkụ na-agbanwe agbanwe na oyi nke nkume na-eme ka nrụgide dị n'ime nkume ahụ na-eme ka ha daa n'ime iberibe.
2. Ifufe: Dị ka a N'ihi ihe siri ike nke ifufe, mmiri na ice na-akpụ akpụ (glacier) na-egweri elu nkume, nkume na-akụda wee ghọọ ala.
3. Ice: Ntughari nke mmiri n'ime mgbawa na nkume n'ime ice na-eme ka ọnụ ọgụgụ dị elu na-eme ka nrụgide dịkwuo na mgbidi nkume nke na-emecha na-agbaji n'ime obere iberibe.
4. Mmiri: Mmiri na-agba ọsọ na-ebu ụfọdụ iberibe okwute n'akụkụ ya, ndị a na-etekwa n'elu nkume dị n'akụkụ akwa mmiri, si otú ahụ na-agbajisị obere nkume.
2. Usoro kemịkalụ: Ndị na-ahụ maka ihu igwe kemịkalụ gụnyere ngwọta, carbonation, hydration, hydrolysis na oxidation.
a. Nkọwa nke kemịkalụ ihu igwe nke nkume:
i. Kemịkalụ ihu igwe bụ mwepu nke nkume site na ndị na-emepụta kemịkalụ na-etolite site na mmeghachi omume nke mmiri nwere ikuku ikuku dị ka ikuku (oxygen na ikuku). carbon dioxide).
ii. Dị ka ụfọdụ mineral na nkume na-agbaze na ndị ọzọ na-agbanwe na ọhụrụ chemical ngwaahịa, ya mere disintegration nke nkume na-eme.
b. Mkparịta ụka nke kemịkalụ ihu igwe nke nkume;
a. hydration:
i. Na-eme mgbe mmiri jikọtara ma ọ bụ jikọta na ụfọdụ mineral.
ii. Mmiri na-adịghị mma nwere ike jikọta na silicates, ma ọ bụ oxides nke ígwè.
iii. Ngwakọta hydrated dị nro ma dị mfe nkewa.
iv. Ọ naghị emetụtakarị ihe mejupụtara kemịkalụ nke ngwaahịa hydrated.
b. Carbonation:
i. Nke a wetara banyere site na nchikota nke carbonate ma ọ bụ bicarbonate ion na nkume mineral.
ii. Nke carbon dioxide a napụtara na ikuku sitere na isi mmalite dị iche iche na-ejikọta ya na mmiri / mmiri ozuzo na-emepụta carbonic acid.
iii. Carbonic acid na-awakpo mineral na CO2 na nkume.
iv. Na nkume nzu ma ọ bụ marble, a na-agbaze ihe dị ugbu a.
c. Oxidation/Mbelata:
Igwe ikuku oxygen na oxygen efu na mmiri ozuzo na-eme mmeghachi omume a.
i. Ihe ndị nwere mineral nwere ígwè (Ferrous form) manganese na sọlfọ bụ ndị mmeghachi omume a na-emetụtakarị.
ii. Mgbe ekpughere ha na ikuku na mmiri, ion ferrous na-eme ka ọ bụrụ ferric Fe2+ steeti.
iii. Mgbanwe nke valency site na Fe++ gaa na Fe+ na-emebi molekul ahụ ma na-eduga ná nkwụsịtụ.
d. Hydrolysis:
i. A mmeghachi omume decomposition nke na-agbaji mineral silicate.
ii. A na-ekewa molekul mmiri n'ime H na OH-ions H20 >> H+ + OH-
iii. H + na-edochi cation site na nhazi nke ịnweta ebe a na-ahapụ mineral maka iweta ihe ọkụkụ.
iv. Hydrolysis bụ nbibi nke njikọ kemịkalụ dị na ịnweta site na mmiri.
ngwọta
Mmiri nwere ike igbari ihe ọ bụla ịnweta soluble dị na nkume ma buru ha site na ebe mmeghachi omume ya ala bụ sloppy.
v. Ọ bụrụ na ala adịghị sloppy, ngwaahịa nke ala ngwọta na-agbakọta n'ebe ahụ na-etolite akpan akpan ụdị ala.
Ihe atụ: Stalactite na stalagmite.
3. Usoro ndu
Nke a na-agụnye ihe ọkụkụ na anụmanụ na-eme n'ịkwatu nkume iji ghọọ ala.
i. Ihe na-akpata ya bụ ihe ihe ọkụkụ na anụmanụ na-eme n’ịkwatu nkume na-emepụta ala.
i. Ọ na-ebute ya site na omume ụmụ anụmanụ dị ka earthworms, termites na ihe ndị ọzọ dị n'ime ala.
ii. Ntugharị nke ihe ndị a na-eme ka obere iberibe nkume gbarie.
iii. Ikpuru nke ụwa na kpara na-enuba n'ime nkume ma na-agbajisị iberibe nkume.
iv. Mgbọrọgwụ nke osisi ndị na-eto eto na-esi n'ebe ndị gbawara agbawa banye n'oké nkume, na-enwe nrụgide nke kewara ụfọdụ nkume.
v. Ihe mmadụ na-eme mgbe ọ na-arụ ọrụ ugbo dị ka ịkọ ugbo na ịwa ihe na-akụdakwa okwute n'ime obere iberibe.
Nkume a-aza