Tebulu ọdịnaya
- Okwu Mmalite
- Pụtara nke mmụta obodo
- ebumnobi nke Civic Of Civil Education
- Mkpa mmụta obodo
- Mkpa maka agụmakwụkwọ obodo
- Ụzọ dị iche iche e ji amụ mmụta obodo
Okwu Mmalite Maka Mmụta Obodo
Ewebata usoro ọmụmụ mmụta obodo maka Universal Basic Mmemme agụmakwụkwọ na Nigeria, maka ihe ndị a:
1. Ụlọ a mba ukwu nwere ezi ndi mmadu na-aru oru nke mara ihe na-eme gburugburu ha.
2. Ịghọta ihe ọchịchị onye kwuo uche ya bụ ihe niile banyere na ikike ndị mmadụ na ihe a na-atụ anya ka ha mee (elekọta maka ma jidesie ọchịchị onye kwuo uche ya).
Pụtara nke mmụta obodo
Gịnị bụ agụmakwụkwọ obodo?
Okwu 'Civic' bụ a Okwu Grik nke pụtara naanị ụmụ amaala a obodo ma ọ bụ mpaghara. Nke a, ya mere, pụtara na agụmakwụkwọ obodo bụ a kpachara anya mkpebi nke gọọmentị o kuziri obodo ma ọ bụ steeti ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị iche iche, ụfọdụ ụdị ihe ọmụma, eziokwu, nka, ikike, ihe ndị obodo na-anabata; ihe omume na ụkpụrụ / omume ma ọ bụ omume dị mkpa maka ndụ na-arụsi ọrụ ike na nke bara uru n'iwu ụlọ a mba guzoziri eguzozi.
Mmụta obodo bụ ụdị agụmakwụkwọ nke a na-ahazi ma hazie ya na ọdịnaya na arụ ọrụ iji mepụta ndị dị mma na ndị bara uru maara ihe na-eme na steeti na ihe na-aga n'ihu na mba na ndị ọzọ.
Ebumnuche bụ isi nke agụmakwụkwọ obodo bụ ike ịzụlite ma gbanwee ndị na-eto eto ka ha bụrụ ndị dị irè, ndị na-arụ ọrụ, ndị dị mma na ndị maara ihe (ndị maara ihe na-eme n'ime na n'èzí gọọmenti) ndị bara uru na obodo ha.
Ebumnuche nke nkuzi obodo
Enwere ọtụtụ ihe kpatara anyị ji mụọ agụmakwụkwọ obodo. Ndị a gụnyere:
1. Ịzụlite (nkuzi) na ịgbanwe (ịgbanwe) ndị ntorobịa Naijiria ka ha bụrụ ụmụ amaala dị irè na ndị nwere ọrụ site n'ime ka ha na-erube isi n'iwu.
2. Ime ka ndị na-eto eto mụta na ịnakwere ụkpụrụ, ihe a na-emekarị na nke a na-atụ anya ya (norms), ihe ọmụma, omume na ihe omume ndị ga-enyere Naijiria aka imezu ihe mgbaru ọsọ mmepe nke puku afọ (New Era) Development Goals (MDGs).
3. Site n'ịmụ akwụkwọ mmụta obodo, nwa akwụkwọ ga-amụta banyere usoro na ụlọ ọrụ gọọmentị na ụkpụrụ na usoro ọchịchị onye kwuo uche ya, wdg.
4. Ọmụma nke mmụta obodo na-eduga n'ịdị mma n'ịdị mma nke onye ndu na ndị na-eso ụzọ.
5. Mmụta obodo na-akwalite mmata ọha na eze na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ụmụ akwụkwọ na-enyere ha aka na-enye aka nke ọma na ọha mmadụ.
Mkpa nke mmụta obodo
Mmụta obodo bụ a isi ihe ọmụmụ ụlọ akwụkwọ sekọndrị nke emebere iji rụọ ụfọdụ ọrụ dị mkpa. Mkpa agụmakwụkwọ obodo dị na usoro ọmụmụ ụlọ akwụkwọ sekọndrị (ihe ndị a haziri ahazi) bụ imepụta ezigbo ụmụ amaala nwere ọrụ, ndị ga-abụ ndị nrụpụta obodo na ndị isi, wdg.
A tụlere mkpa ọ dị n'okpuru:
1. Isiokwu a na-eme ka ọchịchị dị mfe ma na-akụziri ụmụ amaala mmemme na mmemme gọọmentị.
2. Ọ na-emepụta mmata ndọrọ ndọrọ ọchịchị, akụ na ụba na nke ọha mmadụ, si otú ahụ mee ka ha mara ihe na-eme gburugburu ha n'ime na ụwa.
3. Ọ bụ otu n'ime ụzọ dị mkpa e si ewepụta aha Naijiria n'ogo ụlọ akwụkwọ sekọndrị na nkwalite a nnukwu mba nwere ezi ndị mmadụ bi na ya.
4. Site n'amamihe gbasara agụmakwụkwọ obodo, a ga-enweta usoro ijikọ ụwa ọnụ na Naịjirịa na ebumnuche mmepe puku afọ.
5. Ọ na-akụziri anyị uru ịbụ ụmụ amaala na-erube isi n’iwu obodo anyị.
6. Nkuzi obodo na-akụziri anyị ka anyị mara ikike anyị dị ka ụmụ amaala, ikike nke ndị ọzọ, ọrụ anyị na mba anyị na ndị otu n'otu n'otu.
7. Agụmakwụkwọ obodo na-akụziri ndị mmadụ ụkpụrụ.
Mkpa maka agụmakwụkwọ obodo
1. Ọ bụ maka agụmakwụkwọ ọha na mmata.
2. Ịghọta ụkpụrụ ọchịchị onye kwuo uche ya na usoro nke ikike na ọrụ obodo.
3. Iwere elekọta nke ochichi onye kwuo uche ya na iji mee ka ọ dị mma ma na-adịgide adịgide.
4. Itinye n'ime ụmụ akwụkwọ ụkpụrụ nke iguzosi ike n'ihe, nkwanye ùgwù na ịhụ mba n'anya.
5. Mmụta obodo na-akụzi ikike ụmụ amaala dịka gọọmentị nyere: ahụike, ikpe ziri ezi, nchekwa, nnwere onwe, ikike aha (Ikike ịtụ vootu na ịtụ vootu).
Ụzọ dị iche iche e ji amụ mmụta obodo
Enwere ọtụtụ ụzọ e si agụ akwụkwọ mmụta obodo nke nwere ike ịkpalite mmasị ma wetara ụmụ akwụkwọ ahụ obi ụtọ na ọṅụ ka ha na-agbalị ịghọta echiche nke Isiokwu ahụ.
Nke a bụ ụfọdụ ndụmọdụ bara uru maka otu kacha mma isi mụọ isiokwu a kacha mkpa (Nkụzi obodo):
1. Akwụkwọ ọgụgụ: Ụmụ akwụkwọ nke mmụta obodo ga-adị njikere ịgụ akwụkwọ ndị metụtara obodo. Ha kwesiri ikwado omenala ịgụ akwụkwọ, ọkachasị n'okwu na ihe omume dị ugbu a na na gburugburu obodo.
2. Ịgụ Bipụta Ihe Mgbasa Ozi: Ịgụ akwụkwọ akụkọ, akwụkwọ akụkọ, akwụkwọ akụkọ, akụkọ, nzukọ ọmụmụ na akwụkwọ ọgbakọ na ihe odide ndị ọzọ. Ihe ndị a bụ isi okwu na ihe omume na-eme na mba na mba ụwa.
3. Ige nti na ikiri mmemme nkuzi.
4. Nleba anya na ajụjụ ọnụ: Na agụmakwụkwọ obodo, ụmụ akwụkwọ nwere ike ịmụta a ọtụtụ ihe na-eme n'ụlọ ha, ụlọ akwụkwọ, agbataobi, obodo, ahịa, ịntanetị, okporo ụzọ, emume, wdg.
5. Nhazi nke ihe omume klas: Ụmụ akwụkwọ ga-amụta ọtụtụ ihe site na nke a n'okpuru nduzi nke onye nkuzi.
Nkume a-aza